Bronşektazi nedir? Akciğer içerisindeki bronş adı verilen solunum yollarının enfeksiyon ve iltihaplanma sonucunda kalıcı olarak genişlemesi ve yapısal bozukluğa uğramasıdır. Söz konusu durum, bronş duvarlarındaki elastik lif ve kasların hasar görmesine bağlı olarak ortaya çıkar ve sürekli tekrarlayan enfeksiyonlarla ilişkilidir. Hastalığın gelişmesi ile birlikte vücudun mukusu dışarı atma yeteneği azalır ve akciğerlerde mukus birikimi meydana gelir. Bu durum ise enfeksiyonlara zemin hazırlar.
Bronşektaziyle doğurduğu sonuçlar arasında kısır bir döngü vardır ve bu döngü, hastalığın giderek kötüleşmesine yol açar. Enfeksiyonlar ve benzeri nedenlerden dolayı kalıcı olarak genişleyen hava yolları, mukusun dışarı atılmasını zorlaştırır. Biriken mukus ise enfeksiyonların ortaya çıkmasını kolaylaştırarak kişinin sürekli hasta olmasına yol açar. Bu kısır döngünün kırılması, ancak doğru tedavi yöntemleri ile mümkündür.
Bronşektazi Nedir?
Bronşektazi nedir; akciğerlerdeki bronş (hava yolları) duvarlarının enfeksiyona nedeniyle kalıcı olarak genişlediği bir akciğer hastalığıdır. Bu hastalıkla birlikte akciğer içerisinde yoğun mukus birikimi meydana gelir. Kalınlaşan bronşlar, mukusun dışarı atılmasını zorlaştırır. Hastalık büyük oranda akciğerin sol alt lobunda görülürken, sık görüldüğü diğer noktalar ise sağ alt lob ve lingula şeklindedir.
Bronşit ile karıştırılan bu hastalığın etkileri kalıcıdır ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Yapılan araştırmalara göre söz konusu rahatsızlık, KOAH ve astım kadar yaygındır. Gelişmekte olan ülkelerde görülme oranının binde 1 ile binde 5 arasında olduğu bilinmektedir. Türkiye’deki görülme oranı ile ilgili ise sonuçları net olan bir araştırma yoktur.
Bronşektazi nedir ve türleri nelerdir? Kalıcı hasara yol açan bir hastalıktır ve kendi içerisinde farklı türleri vardır. Bu türlere ilişkin detaylar, aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir:
| Türler | Açıklama |
| Tübüler | Silindirik olarak isimlendirilen bu tür, en sık karşılaşılan olan dikkat çeker. Burada bronşların bir silindir gibi düzgün şekilde genişlediği görülür. |
| Varikoz | Genişleme girintili ve çıkıntılı şekildedir, belli bir düzen söz konusu değildir. |
| Kistik | Genişleme ileri derecede olup, buna ek olarak solunum yolu içerisinde içi sıvı dolu olan kesecikler (kist) de görülür. |
Bronşektazi Neden Olur?
Bronşektazi nedir, solunum yollarının (bronş) genişlemesine yol açan kronik bir hastalıktır ve sonuçları kalıcıdır. Bu hastalığa yol açan farklı nedenler vardır. Bunlar, aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Geçmişte geçirilen enfeksiyonlar (zatürre, tüberküloz vb.), en önemli nedenlerdendir. Özellikle çocukluk döneminde geçirilen, tedavi edilmeyen, tedaviye geç başlanılan veya tedavide başarısız olunan enfeksiyonlar bronşektaziye sebep olabilir.
- Bazı kişilerde kistik fibrozis türünden doğumsal hastalıklara bağlı olarak ilgili rahatsızlık ortaya çıkar.
- Sigara kullanımından kaynaklı olarak tahriş olan bronşlar, enfeksiyonlara karşı daha dirençsiz hale gelir ve buna bağlı olarak oluşan iltihaplanmalar, bronşektaziye yol açabilir.
- Kimyasal maddelerden yayılan dumanlara uzun süre maruz kalma, bir diğer önemli nedendir.
- Çocukluk döneminde nefes borusuna kaçan yabancı cisimler, hava yollarının tıkanmasına veya daralmasına yol açarak ilgili hastalığın oluşma riskini artırır.
Bunların haricinde bağışıklık sistemi sorunları, otoimmün hastalıklar gibi farklı nedenler de vardır.
Bronşektazi Belirtileri
Hastalığın şiddetine ve türüne göre ortaya çıkan belirtiler farklılık gösterir. Görülen bazı belirtiler şu şekildedir:
- Kronik ve inatçı öksürük, en yaygın ve belirgin belirtisi olarak dikkat çeker. Uyandıktan hemen sonra ve yapılan fiziksel bir aktivitenin ardından öksürüğün şiddeti artar.
- Nefes darlığı, biriken mukus nedeniyle ortaya çıkan belirtilerden biridir.
- Öksürürken ve derin nefes alıp verme sırasında göğüs ağrısı görülebilir.
- Balgamla birlikte gelen kan, bazı vakalarda görülür.
- Enfeksiyonların meydana geldiği zaman dilimlerinde yüksek ateş de bunlara eşlik eder. Özellikle zatürre varsa yüksek ateş inatçıdır.
- Akciğerin fonksiyonunu tam olarak yerine getirmemesine bağlı olarak oksijen eksikliği meydana gelir ve buna bağlı olarak parmak uçlarında genişleme görülür.
Bunların haricinde gece terlemesi, yorgunluk ve hırıltılı solunum gibi farklı belirtiler de vardır. Ortaya çıkan belirtiler, hastalığın teşhisinde önemlidir. Ancak ilgili semptomların farklı hastalıklardan da kaynaklı olarak ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.
Bronşektazi Nedir? Bronşektazi Tanısı Nasıl Konulur?
Hastalar, ortaya çıkan belirtiler üzerine göğüs hastalıkları uzmanına muayene olmalıdır. Uzman hekim, şikayet ve belirtileri dinlendikten sonra fiziki muayene yapar. Akciğer sesi ve diğer semptomları bir arada değerlendirerek bronşektaziden şüphelenir. Bunun üzerine ise hastanın akciğerleri bilgisayarlı tomografi ile kontrol edilir. Ayrıca solunum fonksiyon testleri ile akciğer kapasitesi de değerlendirilir. Toraks BT ve solunum fonksiyon testleri sonuçlarına üzerinden tanı konulur.
Bronşektazi Tedavi Yöntemleri
Bronşektazinin spesifik bir tedavisi maalesef yoktur. Uygulanan tedavi yöntemlerinde temel amaç, semptomları kontrol altına almak ve hastaların yaşam kalitesini artırmaktır. Semptomların şiddetinin düşürülerek kontrol altına alınması ise ancak akciğerlerdeki enfeksiyona neden olan bakterilerin yok edilmesi ve mukusun azaltılması ile mümkündür. Bunun için antibiyotik tedavi uygulanır ve buna ek olarak hastalara nefes açıcı ve balgam söktürücü ilaçlar reçete edilir.
Cerrahi yöntem, bu hastalıkta sık tercih edilen bir tedavi yöntemi değildir. Ancak bazı vakalarda hastalık daha lokalizedir ve bronskopiye uygundur. İlgili türden vakalarda hastalığın etkilediği ve tıkanıklığa yol açtığı lokal bölgeler cerrahi yöntemle açılır. Böylece hastalığın neden olduğu belirtilerin kontrol altına alınması ciddi anlamda kolaylaşır.
Solunum fizyoterapisi, hastalık nedeniyle bronşlarda biriken mukusun boşaltılması için büyük bir öneme sahiptir. Uygulanacak doğru tekniklerle hastaların solunum fonksiyonları iyileştirilirken mukustan kurtulmaları da kolaylaştırılır. Bu kapsamda postüral drenaj, öksürme teknikleri, özel cihazlar ve göğüs fizyoterapisi gibi farklı yöntemler vardır. Hastaların durumlarına göre bunlardan uygun olanlar tercih edilerek hastalarda görülen semptomların etkileri önemli ölçüde ortadan kaldırılır.
Hastalık belirtilerinin azaltılması ve mukusun atılmasının kolaylaştırılması için hastaların bol sıvı tüketmesi ve sağlık yaşam tarzı alışkanlıkları edinmesi gerekir.
Tedavi, hastaların durumu dikkate alınarak kişisel olarak planlanır ve uygulanır. Bazı hastalarda yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olurken, bazılarında ise cerrahi yöntem gibi ileri derece uzmanlık gerektiren yöntemler kullanılır. Doğru ve etkili tedavi için doktor seçiminin önemli olduğu unutulmamalıdır. Prof. Dr. Semih Halezeroğlu, göğüs hastalıkları konusunda ciddi bir deneyime sahiptir. Bronşektazi nedir ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi almak için dilediğiniz zaman bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bronşektazi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Hastalık tedavi edilmediğinde semptomlar şiddetlenmeye başlar ve hastalarda çok sık akciğer enfeksiyonları görülür. Oluşan enfeksiyonlar nedeniyle solunum yetmezliği oluşur. Bununla birlikte nefes darlığı, öksürük ve göğüs ağrısı gibi belirtiler ileri derecede görülmeye başlar ve hastaların yaşam kaliteleri ciddi anlamda düşer. Öyle ki, hastalar bir anda yatağa bağımlı hale gelebilir. Tedavinin halen uygulanmaması durumunda ise hastalık, kişilerin yaşamlarını tehdit etmeye başlar.
Bronşit ve Bronşektazi Farkı
Bronşit; viral veya bakteriyel nedenlerle bronşların iltihaplanmasıdır ve geçici etki yapar. Bronşlarda çoğunlukla kalıcı bir hasar bırakmaz veya değişime neden olmaz. Bronşektazi ise kronik bir rahatsızlıktır ve kalıcı olarak bronşların genişlemesi durumudur. Geri dönüşümü yoktur. Akciğerin bir ve birden fazla bölgesinde görülebilir. Bazı vakalarda tüm akciğerde görüldüğü bilinmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Bronşektazi nedir hakkında merak edilen hususlar ve bunlara dair detaylar, aşağıda yer almaktadır.
1 – Bronşektazi Hastaları Nerede Yaşamalı?
Bronşektazi hastalarının yorumları incelendiğinde havası temiz olan ve yüksek seviyede oksijen bulunan bölgelerin hastalar üzerinde olumlu etkiler yaptığı görülür. Bunun yanında hastaların sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını benimsemesi de son derece önemlidir.
2 – Bronşektazi Nedir? Ölümcül Müdür?
İlgili rahatsızlık, akciğerlerde mukus birikmesine neden olan basit bir hastalık değildir ve hayat boyu takibinin yapılması gerekir. Tedavi edilmediğinde biriken mukustan kaynaklı olarak solunum fonksiyonlarında bozulmalar meydana gelir ve öksürük gibi belirtiler şiddetlenir. Tüm bunlar ise hastaların yaşamlarını tehdit edici hale gelebilir.
3 – Bronşektazi Kurtulma Yolları Nelerdir?
Tedavi, her hastaya özel olarak planlanır. Enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi uygulanırken, mukusun atılmasının kolaylaştırılması için balgam söktürücü ilaçlar reçete edilir. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile hastalar, bu rahatsızlıktan kaynaklanan semptomlardan önemli ölçüde kurtulur. Ancak hastalığın kalıcı ve sürekli takip edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
4 – Bronşektazi Hastalarının Yaşam Süresi Ne Kadar?
Doğru tedavi yöntemleri ile bu hastalık ölümcül olmaz. Dolayısıyla da hastaların yaşam süresini sınırlamaz. Ancak hayat boyu hastaların takip edilmesi ve semptomlarının kontrol altında tutulması önemlidir.
5 – Bronşektazi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalığın tedavisi maalesef yoktur, sadece neden olduğu semptomlar kontrol altında tutulur. Hastaların durumlarına göre medikal tedavi, ilaç tedavisi, cerrahi yöntemler ve yaşam tarzı değişikleri gibi farklı tedavi yöntemleri uygulanır.