Aşırı terleme; vücudun normal ihtiyaçlarının ötesinde, çevresel ve duygusal faktörlerden tamamen bağımsız bir şekilde aşırı ter üretmesidir. Bu durumun temelinde çoğunlukla sempatik sinir sisteminin aşırı hassas olması ve yüksek aktivitesi yatar. Ayrıca farklı hastalıklara bağlı olarak da aşırı terlemenin görülmesi mümkündür. Kendi içerisinde primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılan bir sağlık problemidir.
Aşırı şekilde terleme, kişinin sosyal yaşamını olumsuz olarak etkiler. Neredeyse her an terlemenin görülmesi nedeniyle hastalar, diğer insanlarla yakın ilişkiler kurma konusunda çekinceler yaşar ve özgüven düşüklüğü görülür. Söz konusu olumsuzlukların engellenmesi için mutlaka sorunun nedeninin tespit edilmesi ve gerekli tedavilerin uygulanması gerekmektedir.
Aşırı Terleme Nedir?
Aşırı terleme(hiperhidroz); vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla ter üretmesi durumudur. Duygusal ve çevresel etkenlerden bağımsız şekilde uyku haricindeki zamanların tamamında terleme yaşanır. Koltuk altı, el ve ayak gibi vücudun farklı bölgelerinde terleme meydana gelir. Uykuda aşırı terleme durumu ise daha nadir görülür. Çevresel şartlara ve duygusal faktörlere bağlı olarak gerçekleşen terlemeler normal olarak kabul edilir.
Ter, vücut ısısının dengelenmesi ve gerekli seviyeye düşürülmesi için vücut tarafından salgılanır. Bu işlev, yaklaşık 5 milyon adet ter bezi tarafından gerçekleştirilir. İlgili bezlerin kontrolünü ise sempatik sinir sistemi üstlenir. Sempatik sinir sisteminin zincir dallar, göğüs boşluğu içerisinde yer almaktadır.
İnsan bedenin işleyişi ve sıcaklığının dengelenmesi açısından büyük öneme sahip olan terleme, bazı bireylerde normale göre daha fazla görülür. Sıcaklık ve benzeri şartlar olmamasına veya stres ve heyecan gibi duygusal faktörlerin bulunmamasına rağmen ilgili kişiler terler. Söz konusu durum aşırı terleme olarak isimlendirilir ve kendi içerisinde iki farklı türü vardır. Bunlara dair detaylar aşağıdaki gibidir:
| Türler | Açıklama |
| Primer Hiperhidroz | Terlemeye neden olan bir durumun olmadığı vakalardır. Altta yatan bir neden olmamasına karşı terleme meydana gelir. Bu tip aşırı terleme sorunu vakalarının arkasında genetik faktörlerin olduğu tahmin edilmektedir. |
| Sekonder Hiperhidroz | Aşırı terlemenin arkasında obezite, tiroit hastalıkları, diyabet, enfeksiyonlar veya benzeri türden farklı hastalıkların olduğu durumlardır. İlgili hastalıkların bir belirtisi veya etkisi olarak normal olan seviyesinin üzerinde terleme görülür. |
Her ne kadar iki tip olsa da sekonder tipin arkasında farklı hastalıklar vardır. Dolayısıyla sürecin incelenmesi ve tedavi yöntemleri, tamamen arkadaki hastalıkla ilişkilidir. Primer hiperhidroz ise kendi içerisinde bağımsız olarak ele alınır.
Aşırı Terleme Nedenleri
Aşırı terlemenin kendi içerisinde farklı iki türü vardır. Primer hiperhidroz, farklı bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan ve çoğunlukla genetik faktörlere dayanan rahatsızlıktır. Primer hidperhidroz çocukluk ve ergenlik döneminden itibaren başlayabilir. Avuç içi, koltuk altı, yüz ve ayak tabanı gibi yerlerde görülür.
Sekonder hiperhidroz ise arkasında farklı bir hastalığın olduğu durumlardır. Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
- Diyabet
- Endokrin bozuklukları
- Obezite
- Enfeksiyonlar
- Menopoz
- Nörolojik hastalıkları
- Bazı kanser türleri
İlgili hastalıklardan bazıları başın aşırı terleme nedenleri arasında da kabul edilir.
Aşırı Terleme Belirtileri Nelerdir?
Aşırı terlemenin en önemli belirtisi, çevresel ve duygusal faktörlerden bağımsız bir şekilde terlemenin neredeyse sürekli gerçekleşmesidir. Çok sıcak havalarda, kalın giysiler giyildiğinde, heyecan ve stres durumlarında meydana gelen aşırı terlemeler, bir rahatsızlık olarak kabul edilmez. Hiperhidrozdan bahsedilmesi için herhangi bir nedenden bağımsız olarak terlemenin meydana gelmesi gerekir. Söz konusu rahatsızlığa ilişkin belirtiler, aşağıdaki gibi sıralanır:
- Ayak tabanı, avuç içi, koltuk altı ve yüz gibi belli bölgelerde sık ve yoğun terlemelerin görülmesi
- Stres, sıcak, korku ve heyecan gibi unsurların olmadığı zamanlarda da terlemenin gerçekleşmesi
Sosyal hayatta ve mesleki yaşamda terlemekten etkilenme de önemli işaretlerden biri olarak kabul edilir. Diğer insanlarda böyle bir durum olmamasına karşın, bazılarının sürekli terlemesi, tıbbi bir sağlık sorununun işaretidir.
Aşırı Terleme Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemleri, hastalığın primer veya sekonder olmasına bağlı olarak farklılık gösterir. Sekonder hiperhidroz tedavisi, altta yatan hastalığa yöneliktir. Zira nedenlerin ortadan kaldırılması, problemin giderilmesini sağlar. Primer hiperhidroz tedavisi için kullanılan yöntemler ise aşağıdaki gibidir:
1 – Topikal Tedaviler (Krem ve Spreyler)
Terleme önleme özelliği bulunan bileşenlere sahip krem ve spreyler, tedavi sürecindeki ilk seçenektir. Uygulanmasının kolay olması nedeniyle sıklıkla tercih edilir. Ancak etkileri çoğunlukla sınırlıdır.
2 – İlaç Tedavisi
Oral olarak alınan antikolinerjikler, ter bezleri aktivitesini sınırlandırır. Bazı vakalarda etkili sonuç verse de yan etkileri nedeniyle sık tercih edilmez. İlgili ilaçların çarpıntı, kabızlık, idrar yapma zorluğu, ağız kuruluğu ve görme bozukluğu gibi yan etkileri vardır.
3 – İyonoforez
Ayak tabanı ve avuç içi terlemesinde etkili bir yöntem olarak dikkat çeker. Ancak her hasta için uygun bir seçenek olmayabilir.
4 – Botoks
Terlemenin yoğun olarak yaşandığı bölgelere botunilium toksin enjeksiyonlarının yapılması şeklinde uygulanır. Bu uygulama, ilgili bölgedeki sinir uçlarının bloke edilmesini sağlar. Etkisi yaklaşık olarak 6-12 aydır. Koltuk altı için uygulanan botoksun diğer bölgelerde uygulanmasına Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu olan FDA tarafından riskleri nedeniyle izin verilmemektedir.
5 – Cerrahi İşlem
Cerrahi işlem, en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Söz konusu prosedürde sempatik sinir sisteminin ter bezlerine göndermiş olduğu iletiler kesilir. Böylece aşırı terleme sorunu önemli ölçüde aşılmış olur.
İlgili tedavilerden hangisinin tercih edileceğine hastanın durumuna bakılarak göğüs hastalıkları veya göğüs cerrahisi uzmanı karar verir.
Aşırı Terleme Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Aşırı terlemenin tedavisi için gerçekleştirilen ameliyat, sempatektomi olarak isimlendirilir. Bu prosedürde temel amaç, sempatik sinir uyarlarının ter bezlerine iletilmesinin durdurulmasıdır. Açık ve kapalı olmak üzere iki farklı yöntemle gerçekleştirilir. Hastanın kapalı ameliyata engel bir durumunun olmaması halinde kapalı cerrahi yöntem kullanılır. Bu yöntem; Endoskopik Torakoskopik Sempatektomi (ETS) olarak isimlendirilir. İlgili prosedürün aşamaları aşağıdaki gibidir:
- Hastalar ilk aşamada genel anestezi altına alınır ve tamamen uyutulmaları sağlanır.
- Küçük bir kesi ile göğüs boşluğuna girilir.
- Kaburgaların hemen arkasında yer alan sempatik zincire titanyum klipsler yerleştirilir ve işlem tamamlanır.
Söz konusu prosedür ortalama 1 saat sürer ve başarı oranı son derece yüksektir. Küçük bir kesiden ilgili bölgeye gönderilen kameranın aktardığı görüntüler üzerinden işlemler yapılır. El ve koltuk altı terlemelerinde etkili sonuç verir.
Ameliyattan sonra hastalar 1 gün hastanede kalır ve gözetim altında tutulur. Daha sonra taburcu olan hastalar, yaklaşık 3 gün içerisinde normal yaşamlarına dönerler.
Aşırı Terleme Ameliyatı Riskleri
Ameliyattan hemen sonra hastaların tamamında görülen aşırı şekilde terleme problemi giderilir. Geç dönemlerde ise hastalardaki başarı oranının el ve koltuk altında farklılık gösterdiği görülür. El terlemelerindeki başarı oranı %85, koltuk altında ise bu oran %70 seviyelerindedir. Yüksek başarı oranlarına karşın ilgili prosedürün kendi içerisinde bazı riskleri de vardır. Bu risklere dair detaylar şu şekildedir:
- Koltuk altı ve ellerde kesilen terlemeler, karın, sırt ve bacaklardaki terlemelerin artmasına yol açabilir. Söz konusu riskin, ameliyat olan hastaların %1’inde görüldüğü bilinmektedir.
- Bazı vakalarda geçici olarak görmede bulanıklaşma ve göz kapağında düşme semptomları ortaya çıkar.
- Nadiren kalp hızında düşme ve göğüs boşluğunda hava bulunması gibi ciddi komplikasyonlar oluşur.
Deneyimli bir göğüs cerrahisi uzmanı seçilerek söz konusu risklerin minimize edilmesi mümkündür. Prof. Dr. Semih Halezeroğlu, göğüs cerrahisi alanındaki öne çıkan isimlerden biridir. Yüksek başarı oranı ile dikkat çeker. Aşırı terleme tedavileri ve ameliyat yöntemleri ile ilgili daha fazla bilgi almak için dilediğiniz zaman profesörle iletişime geçebilirsiniz.
Aşırı Terleme ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Aşırı terleme (hiperhidroz) ile ilgili sıkça sorulan sorular ve bunların yanıtları aşağıda yer almaktadır.
1 – Aşırı Terleme Nedir?
Aşırı terleme; duygusal ve çevresel faktörlerden bağımsız olarak meydana gelen ve süreklilik gösteren terleme durumudur. Kişinin terlemesi için herhangi bir neden olmamasına karşın koltuk altı, avuç içi ve ayak tabanı gibi bölgelerde terleme meydana gelir.
2 – Gece Aşırı Terleme Neden Olur?
Geceleri yaşanan aşırı terlemenin arkasında hiperhidroz bulunabileceği gibi bu problem hormon değişiklikleri, menopoz, kronik hastalıklar, diyabet ve ilaçların yan etkisine bağlı olarak da oluşabilir.
3 – Yüzde Aşırı Terleme Neden Olur?
Hiperhidroz en önemli neden olarak dikkat çeker. Bunun dışında duygusal ve çevresel faktörler, enfeksiyonlar, bazı hastalıklar ve kullanılan ilaçların yan etkisi ilgili probleme yol açabilir.
4 – Aşırı Terleme Hangi Hastalığın Belirtisidir?
Tiroit hastalıkları, diyabet, menopoz, bazı kanser türleri (akciğer kanseri vb.) ve enfeksiyonların belirtileri arasında aşırı terleme de vardır.
5 – Aşırı Terleme İçin Hangi Testler Yapılır?
Aşırı terlemenin hormon değişimlerinden veya metabolik rahatsızlıklardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için kan testleri yapılır. Hemogram, biyokimya ve hormon (TSH, T3 ve T4 vb) gibi testlerin sonuçlarına bakılır.