Prof. Dr. Semih Halezeroğlu

Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Cerrahisi Ana Bilim Dalı Başkanı

Akciğer metastazı

Bir kanser veya sarkomu yani kötü huylu bir tümörü iyi huylu tümörlerden ayıran en önemli özellik kötü huylu tümörlerin başka organlara yayılma yapma olasılığına sahip olmasıdır. Birçok organdaki kanser veya sarkomlar (örneğin barsak, meme, mide, böbrek, kemik gibi) akciğere sıçrama, yayılma yani metastaz yapabilirler.

Vücudumuzda ortaya çıkan her türlü kötü huylu tümörde akciğer yayılma olasılığı vardır. Bunun sebebi akciğerlerimizin vücudumuzun her yerindeki kanın kan dolaşımı ile mutlaka geçmek zorunda olmasıdır. Yine de bazı organ tümörleri (örneğin kemik sarkomları, kolon veya rektum kanserleri ve meme kanserleri gibi) diğer organ tümörlerine göre (örneğin böbrek, karaciğer, deri kanserleri gib) akciğer metastazı yapmaya daha yatkın olurlar. Ayrıca, sarkom denilen kötü huylu tümörlerde akciğer metastazları kanserlere göre çok daha sık görülür.

Metastazlar başka organdaki kötü huylu tümör teşhis edildiği anda tespit edilebileceği gibi bu tümörün tedavisi sırasında veya tedaviden bir süre sonra da ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda metastazlar her iki akciğerde çok sayıda ve yaygın olabileceği gibi sadece tek bir adet olarak da görülebilir. Yine, bazı durumlarda metastaz sadece akciğerde olabileceği gibi aynı zamanda farklı organlarda da metastaz oluşturmuş olabilir.

Resimde 39 yaşında bir hastamızda malin melanom tedavisinden 3 yıl sonra sol akciğere yaptığı metastaz görülmektedir.

Akciğerde ortaya çıkan metastazlar akciğerin kendi (primer) kanserlerinden farklı özellikler taşıdıkları için hem teşhis hem de tedavi yaklaşımları farklılık gösterir. Akciğerde metastaz ortaya çıkması durumunda uygulanacak tedavi yöntemi genellikle kemoterapi, hedefe yönelik tedavi (akıllı ilaçlar) veya immunoterapi şeklindedir. Ancak bazı durumlarda akciğerdeki yayılmanın (metastaz) ameliyat ile çıkartılması tüm bu tedavilerden daha iyi sonuç verebilir.

Akciğer metastaz ameliyatı hangi durumlarda uygulanır? 

Akciğer metastazlarının tedavisinde cerrahi her zaman ilk seçenek değildir! Akciğer metastazı olması durumunda ilk başvurulacak doktorlar medikal onkoloji uzmanlarıdır. Akciğerdeki metastatik kitlelerin tamamen çıkarılması ve geride metastatik kitle kalmaması çoğu kez tam iyileşme sağlayabilir. Bununla birlikte mevcut ilaç tedavileri de aynı faydayı sağlayabiliyor ise ameliyat yerine ilaç tedavisi uygulanır. İşte bu kararı hastayı tedavi eden medikal onkoloji uzmanları vermektedir. Eğer ilaç tedavisine yeterli yanıt alınamadığı veya alınamayacağı tespit edilmiş ise medikal onkoloji uzmanı bir göğüs cerrahisi uzmanı ile konsültasyon yaparak ameliyatla bu metastazların çıkartılabilmesinin mümkün olup olmadığını tartışırlar.

Sadece seçilmiş özelliklere sahip hastalarda akciğer metastazları için ameliyat uygulanabilir. Bir akciğer metastazı durumunda ameliyat uygulanabilmesi için aşağıdaki dört durumun da mevcut olması gerekir:

1. Metastaz yapan kanserin veya sarkomun tam olarak tedavi edilmiş olması gerekir (ameliyat, ilaç veya radyoterapi ile). Tedaviyi yapan hekim ana kanserin artık vücutta bulunmadığını tespit etmiş olmalıdır (örneğin, barsak kanseri nedeniyle ameliyat uygulanmış ve kemoterapi görmüş ve artık vücutta barsak kanseri kalmamış gibi).
2. Vücudun akciğer dışında başka hiçbir organında metastaz bulunmamalıdır. Tek metastaz olan organ akciğer olmalıdır.
3. Hastanın solunum fonksiyonları ameliyat için yeterli düzeyde olmalıdır.
4. Metastazların çıkartılması sonrasında sağlıklı bir yaşam için yeterli miktarda akciğer dokusu kalacağı öngörülmüş olmalıdır. Yani, her iki akciğerde ve çok sayıda metastaz olması durumunda ameliyatla bütün metastazların çıkartılması halinde kalacak akciğer dokusu miktarı önemlidir.

Bu kriterler dışında tümörün cinsi, ilk kanser ile metastazın ortaya çıkışı arasındaki geçen sürenin uzunluğu veya kısalığı ve hastanın genel durumu ile ilgili parametreler de ameliyat kararı vermekte önemlidir.

Akciğer metastaz ameliyatında kullanılan yöntemler nelerdir?

Akciğer metastaz ameliyatında şu yöntemler kullanılır.

• Sadece metastatik kitlenin çıkarılması,
• Akciğerin segmentinin çıkarılması,
• Bulunduğu akciğer lobunun çıkarılması ya da
• Akciğerin tamamının çıkarılması (çok nadir)

Akciğer metastaz ameliyatında açık yöntem ile metastazların çıkartılması tercih edilir. Kapalı ameliyat / endoskopik ameliyat yani VATS yöntemi ile çok küçük metastazların görülemeyebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle metastaz ameliyatlarında açık yöntem daha çok kullanılır. Bununla birlikte günümüzde bilgisayarlı tomografilerin çok ileri düzeyde gelişme göstermiş olması sebebiyle bu durum değişmeye başlamıştır. Bilgisayarlı akciğer tomografisinde akciğerdeki en küçük metastazlar dahi tespit edilebilmektedir. Böylece daha önce sadece ameliyat sırasında tespit edilebilen milimetrik metastazların var olup olmadığı ameliyat öncesi çekilen tomografi ile tespit edilebilmektedir. Bu nedenle artık bir çok akciğer metastazı hastasında açık yönteme gerek kalmadan kapalı yöntemle akciğer metastaz ameliyatları da başarılı şekilde yapılmaya başlanmıştır.

Akciğer metastaz ameliyatı nasıl yapılır?

Kapalı yöntemde kaburgalar arasından 1 cm genişliğinde bir cerrahi kamera ilerletilir. Metastazlı bölge görülür ve kameranın yanından ilerletilen tıbbi aletlerle metastazlı akciğer bölümü kısmi olarak çıkartılır. İşlem sonrası bu kesiden 1 adet dren konularak operasyon tamamlanır (aşağıdaki youtube videomuz).

Açık yöntemde ise kaburgalar arası yaklaşık 15 cm açılarak akciğerdeki metastaz elle bulunur ve uygun yöntemle çıkartılır.