Akciğer Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?
Göğüs boşluğunda bulunan ve göğüs kafesi tarafından korunan akciğerler plevra olarak bilinen koruyucu zarla sarılmıştır. İnsan vücudu için önemli bir yere sahip olan akciğerler vücutta temiz ve
sağlıklı havanın dolaşmasını sağlarken kanda bulunan karbondioksitin atılmasını, temiz oksijenin kana karışmasını sağlıyor.
Vücutta sağda ve solda olmak üzere iki akciğer bulunuyor. İki akciğerin de büyüklükleri
ve ağırlıkları farklılık gösterebiliyor. Akciğerler farklı nedenlere bağlı olarak sağlık sorunu yaşayabilirler. Sağlık sorununa bağlı olarak
farklı tedavi yöntemleri uygulanır.
Akciğer ameliyatı uygulanan tedavi yöntemleri arasında önemli bir yere sahiptir.
Solunum sürecinin en önemli organları olan akciğerler insan yaşamı
için önemlidir. Akciğerler göğüs kafesi tarafından korunur. Akciğerler
ve göğüs kafesi arasındaki bölge plevra olarak adlandırılır. Vücuttaki
akciğer sağ ve sol loblardan oluşur. Sağda 3, solda 2 lob bulunmaktadır.
Akciğerde oluşan hastalıklar ise genellikle bu loblarda veya bronş adı
verilen hava yollarında ortaya çıkıyor.
Akciğer hastalıkları tedavi yöntemleri arasında yer alan akciğer ameliyatı aşağıdaki durumlarda uygulanıyor;
• Akciğer kanseri tedavisi
• Akciğer – plevra enfeksiyonu tedavisi (bronşektazi, ampiyem vs gibi)
• Akciğer kistleri tedavisi
• Doğumsal akciğer hastalıkları
• Nefes borusu tümörleri
Akciğer kanseri veya akciğer – plevra enfeksiyonu tedavisi için
uygulanan ameliyatlar günümüzde gelişmiş yöntemle uygulanmaktadır.
Akciğer Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Akciğerde oluşan bazı hastalıklar vardır. Bu hastalıklar akciğerlerdeki loblarda veya bronşlarda ortaya çıkar. Akciğerlerde oluşan hastalıklar bazen tüm lobda olabilirken bazen belirli loblarda veya belirli yerlerde olabilir. Bu nedenle ameliyatlarda bazen tüm loblar bazen de belirli loblara müdahale edilir. Akciğer ameliyatı iki yöntemleuygulanmaktadır.
Bunlar;
• Kapalı akciğer ameliyatı (Torakoskopi – VATS ve robotik yöntem)
• Açık akciğer ameliyatı (Torakotomi)
Kapalı ve açık olarak uygulanan ameliyatlar hastalığın durumuna bağlı olarak belirlenmektedir. Kapalı akciğer ameliyatında endoskopik kamera
kullanılmaktadır. Hasta ameliyat için hazırlanır.
Hastanın kaburgaları arasında 1, 2 veya 3 adet kesikler açılır. Kesikleri 1-5cm arasında değişir.
Endoskopik kamera açılan kesiklerin içinden göğüs boşluğuna ilerletilir. Endoskopik kamerayla elde edilen görüntüler video ekranına yansıtılır. Ekrandan takip ederek hareket edilir. Açılan kesiklerden içeriye özel cerrahi aletler ilerletilir. Bu aletlerle istenilen işlem gerçekleştirilir.
Tek Port VATS Yöntemi
Kapalı ameliyatta en son uygulanan endoskopik yöntem Tek Port VATS yöntemidir. Uygulanan bu yöntemde 1-5cm arası tek bir kesi açılır ve bu kesikten içeri girilerek işlem yapılır. Tek Port VATS yönteminde hasta konforu ve kozmetik sonuçlar daha tatmin edicidir.
Kapalı akciğer ameliyatı olarak uygulanan bir diğer yöntem standart VATS yöntemidir. Bu yöntemde tek port VATS işleminden farklı olarak 2 veya 3 ayrı kesi
yapılır. Kesi sayısının artması ameliyat sonrası ağrı ve hareket durumunu tek port VATS’ta olduğuna göre biraz daha zorlaştırır.
Robotik yöntemde ise kaburgalar arasından 3 veya 4 ayrı yerden kesiler yapılır ve robot kolları göğüs boşluğuna ilerletilir. Tek Port VATS adı verilen
kapalı işleme göre belirgin şekilde daha ağrılıdır.
Kapalı akciğer ameliyatının bazı avantajları vardır. Bu ameliyatın başlıca avantajı ameliyat süresinin kısa sürmesidir. Kısa sürede tamamlanan ameliyat sonrasında oluşan ağrı da daha az hissedilir.
Tek Port VATS Ameliyatın hastalara sağladığı başlıca avantajlar:
• Kısa süreli ameliyat
• Ameliyat sonrasında daha az ağrı hissetme
• Ameliyat sonrası oluşabilecek komplikasyonların düşük olması
• Ameliyat sonrası yoğun bakıma ihtiyaç duyulmaması
• Ameliyat sonrası normal hayata dönüş süresinin kısa olması
Kısa süren ameliyat sonrasında hastanın toparlanması ve normal hayatına dönmesi de kısa sürmektedir. Kapalı akciğer ameliyatı sonrasında hastalar genellikle yoğun bakıma ihtiyaç duymaz, ağır
komplikasyonlarla karşılaşmaz ve kısa sürede taburcu olabilir.
Kapalı Akciğer Ameliyatları Hangi Hastalıklarda Uygulanabilir?
• Akciğer kanseri ve tümörleri
• Kistler
• Mediasten tümörleri
• Bronşektazi
• Mezotelyoma
• Bebeklerde Akciğer Kistleri
• Hidatik Kist
• Timoma
Açık Akciğer Ameliyatı
Açık Akciğer Ameliyatı, akciğer ameliyatı yöntemlerinden bir diğeridir. Açık yöntemle yapılan ameliyatta göğüste büyük bir kesik açılır. Kaburgalar arasını genişletmek için özel bir cerrahi alet (ekartör) kullanılır.
Açık akciğer ameliyat yöntemi artık çok daha az tercih edilmektedir. Bunun sebebi kapalı ameliyatlarda başarı oranının daha yüksek olması, ameliyat sonrası komplikasyonların açık akciğer ameliyatta daha fazla
olması ve açık ameliyatlarından sonra normal yaşama dönmenin daha uzun sürmesidir.
Zorunlu olmadığı sürece akciğer ameliyatlarında açık yöntem tercih edilmez.
Akciğer Ameliyatı Öncesi Süreç Nasıl İlerler?
Akciğer ameliyatı ameliyatın türüne ve cerrahın tecrübesine bağlı olarak genellikle 1 ile 5 saat arasında sürmektedir. Hastaların ameliyat sonrasında hastanede kalma süreleri değişiklik gösterse de hastalar ortalama 2 ile 5 gün arasında hastane kalır. Hastanın ameliyat süreci, ameliyat süresi, taburcu olma ve iyileşme süreci kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Ameliyat tarihi belirlenmiş hastaların
ameliyattan 15 gün önce sigarayı bırakmış olmaları tavsiye edilir.
Hastanın kullandığı ilaçlar varsa bu ilaçların bilgisi hekime mutlaka verilmelidir. Akciğer ameliyatı öncesinde hekim tarafından hastaya bilgi verilir. Erkek hastalar ameliyat öncesinde göğüs bölgesindeki tüyleri temizlemelidir. Göğüste açılacak kesikten dolayı bu bölgedeki tüylerin temizlenmesi ameliyatın daha sağlıklı ve güvenilir koşullarda
yapılmasını sağlar.
Hastalara ameliyat öncesinde bazı tetkikler yapılır. Hastanın kronik rahatsızlığı yoksa uygulanacak tetkikler:
• Tam kan sayımı
• Böbrek ve karaciğer fonksiyonları ölçümü
• Açlık kan şekeri ölçümü
• EKG
• Enfeksiyon kriterleri tahlilleri
• Solunum testleri
Hastalara ameliyat öncesinde bazı tetkikler uygulanır. Uygulanan bu tetkikler sayesinde hastanın son sağlık durumu incelenir. Eğer hastanın kronik bir rahatsızlığı varsa farklı tetkikler uygulanır. Hastaya uygulanan tetkiklerde beklenmedik bir sonuç görülürse hekim tarafından yeni bir tedavi süreci planlanır. Hastanın ameliyattan en az 6 saat öncesinde bir şeyler yiyip içmesi kesilir. Ameliyatta oluşabilecek komplikasyonların önüne geçmek için düzenli olarak hasta kontrol edilmelidir.
Akciğer Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Akciğer ameliyatı sonrasında tüm hastaların yoğun bakımda kalma ihtiyacı yoktur. Sadece çok önemli ilave hastalığı olan belirli hasta gruplarında 1 gece yoğun bakım kalışı gerekir. Ameliyat sonrası ameliyatı gerçekleştiren cerrahi ekip hastayı ziyaret eder ve hem hastaya hem de yakınlarına açıklama yaparak bilgi verir. Hemşireler belirli aralıklarla hastayı kontrol eder. Hekim kontrolünde hastaya kısa yürüyüşler yaptırılabilir ve hasta oturtulabilir. Herhangi bir komplikasyon oluşmadan önce müdahale edilir.
Ameliyat sonrasında hastalar belirli bir süre hastanede kalır. Bu süre hastadan hastaya değişir. Hastalar belirli bir ölçüde günlük yaşama dönebilir. Güç kullanmayı gerektiren ve solunumu zorlayan hareketlerden uzak durmak gerekir.
Hastalar hekim tarafından bilgilendirilir. Fakat her hastanın ameliyat sonrasında dikkat etmesi gereken bazı konular vardır:
• Sigara ve alkolün bırakılması
• Zorlayıcı etkinliklerden uzak durulması
• Ameliyat bölgesinin zorlanmaması
• 7 gün denize veya havuza girilmemesi
• Ağırlık kaldırılmaması
Hastanın ameliyat sonrası dreni olur. Bu dren 1-3 gün arasında çekilir. Dren çekildiği gün hastanın duş alması istenir. Sonraki günler de düzenli duş alması uygun olur. Hastaların kullanıyorlarsa sigara ve alkolü bırakmalarında fayda vardır. Ameliyat sonrası alınan sigara ve alkol hastanın iyileşme sürecini zorlaştırır. Hastalar kendini zorlamamalı, ayakta yapılacak işlerle çok ilgilenmemelidir. Aksi takdirde ameliyat sonrasında iyileşmeden kendini çok yorar ve sağlığını riske atar.
Akciğer Ameliyatı Nerede Yapılır?
Akciğer ameliyatı devlete bağlı hastanelerde yapılabildiği gibi özel hastanelerde de yapılmaktadır. Akciğer ameliyatı yapılabilmesi için hastanede göğüs cerrahisi bölümünün bulunması gerekir. Riskli bir ameliyat olan akciğer ameliyatı günümüzde daha güvenli koşullarda yapılmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte kullanılan cihazlar ve yöntemler de gelişmiştir. Bu sayede günümüzde daha az riskle ameliyat yapılmaktadır. Ameliyatın risksiz olduğunu söylemek doğru değildir. Her cerrahi operasyonun farklı boyutlarda riskleri vardır.
Özellikle kapalı akciğer ameliyatı tek port torakoskopi (VATS) yönteminde ameliyatı yapacak cerrahi ekibin bu yöntemde uzmanlaşmış olması gereklidir.
Prof. Dr. Semih Halezeroğlu
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Ana Bilim dalı Başkanı