Mezotelyoma; akciğer ve karın içerisinde yer alan diğer organların zarlarında görülen kötü huylu bir kanser türüdür. Akciğer zarında (plevra) görüldüğü için akciğer zarı kanseri olarak da isimlendirilir. Yazının devamında, mezotelyoma ile ilgili merak edilen tüm detaylar yer almaktadır.
Mezotelyoma Nedir?
Mezotelyoma; akciğer zarı ve karın içindeki diğer organları saran zarda görülen kötü huylu bir tümördür. Zarda ortaya çıkan bu tümör, bütün zar boyunca yayılabileceği gibi diğer organlara da metastaz yapabilir.
Mezotelyomanın kendi içerisinde farklı türleri vardır. Akciğer zarı mezotelyoması, bunlardan en yaygın olanıdır. Bu yüzden söz konusu hastalığın adı geçtiğinde, akla ilk gelen akciğer zarı kanseridir.
Bu hastalığın tanımı, akciğer kanseri nedir sorusundan tamamen farklıdır. Akciğer kanserinde tümörler organda iken, burada ise zar üzerindedir. Dolayısıyla bunlar, iki farklı kanser türü olarak kabul edilirler.
Mezotelyoma Nedenleri
Akciğer kanseri türleri arasında sayılabilecek mezotelyomanın en önemli nedeni asbest ve erionit isimli maddeye olan maruziyettir. Uzun yıllar bu maddelere maruz kalanlardaki risk son derece yüksektir. Buna karşın asbest ve erionit maruziyeti olmamasına karşın bu hastalığa yakalananlar da vardır.
Dünyada görülme oranı, milyonda 5 ila 7 kişi arasındadır. Ülkemizdeki görülme sıklığı ise çok daha yüksektir. Rapor edilen verilere göre, Türkiye’de her yıl 500 kişi bu hastalığa yakalanmaktadır. Dünya geneline göre Türkiye’de daha sık görülmesinin nedeni, halk arasında beyaz toprak, ak toprak ve gök toprak gibi isimlerle bilinen asbestin farkında olmadan kullanımıdır.
Bazı köylerde, evlerin boyanması veya badanası için bu toprak türü kullanılır. Bunun çok daha ötesinde, bazı bölgelerde yeni doğan bebekler ısıtılmış ak toprağa sarılır. Böylece daha bebeklikten itibaren akciğerlerine asbest dolmaya başlar. Vücuda giren asbestin etkisi çoğunlukla 20-50 yıl sonra kendisini gösterir.
Direkt asbeste maruz kalmamasına karşın çimento fabrikası yakınlarında yaşayanların, akciğer zarı kanserine yakalanma riskinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ailesinde daha önce mezotelyoma görülenler açısından riskin daha yüksek olduğu bilinmektedir.
Mezotelyoma Belirtileri Nedir?
Bu hastalık, sinsi şekilde ilerler ve belirtileri yavaş yavaş ortaya çıkar. İlk çıktığında hafif olan belirtiler, zamanla şiddetli hale gelir. Bu yönü, kısmen akciğer kanseri belirtileri ile benzerlik gösterir. Yaygın olarak görülen mezotelyoma belirtileri şunlardır:
| Belirtiler | Açıklama |
| Ağrı | En sık görülen belirti, sırt ve göğüs ağrısıdır. İlk fark edildiğinde hafif olan bu ağrılar, zamanla şiddetli hale gelir. Öyle ki, ağrı kesiciler dahi işe yaramaz. |
| Öksürük | İnatçı bir öksürüktür. İlaçlara karşı dirençlidir. |
| Su Toplanması | Göğüs boşluğu içerisinde su toplanır. Toplanan su nedeniyle hastalarda nefes darlığı görülür. Yani nefes darlığı da bir belirti olmasına karşın bunun temel nedeni, ciğerlerde biriken sudur. |
| Ritim Bozuklukları | Hastalığın kalp zarında görülmesi ve zarın kalınlaşmasına neden olması durumunda, ritim bozuklukları görülür. |
| Kilo Kaybı | Kilo kaybı ve iştahsızlık, hastalığın ileri evrelerinde kendisini gösteren önemli bir belirtidir. |
| Yorgunluk | Yine ileri evrelerde görülen bir diğer belirti, sebepsiz ve anlamsız yorgunluktur. |
Buradaki belirtiler, hastalığın teşhisinde kritik role sahiptir. Her ne kadar bazı belirtiler ileri evrelerde ortaya çıksa da fark edildiği andan itibaren uzman doktora muayene olmak gerekir. Ayrıca asbest maruziyeti olan meslekleri yapanların düzenli kontroller yaptırması da önemli bir diğer detaydır.
Prof. Dr. Semih Halezeroğlu, bu hastalığa dair çok ciddi deneyimlere sahiptir. Belirtileri yorumlama ve uygun tetkikleri yapma konusundaki deneyimi, erken teşhis olasılığını artırmaktadır.
Mezotelyoma (Akciğer Zarı Kanseri) Teşhisi Nasıl Yapılır?
Akciğer kanseri teşhisi için kullanılan görüntüleme yöntemlerinden bazıları burada da etkili sonuç verir. Belirtilere sahip bir hastada mezotelyoma teşhisinden şu yöntemler kullanılır:
- Bilgisayarlı tomografi, en önemli teşhis yöntemidir. Bu yöntemle elde edilen görüntüler, akciğer zarındaki kalınlaşmayı ve nodülleri gösterir. Bunlara bakılarak tanı konulur.
- Bazı vakalarda MR görüntüleri daha etkili sonuç verir. Özellikle kalp zarı ve diyagram üzerinde oluşan hasar tespit edilir. Buna bakılarak uygun tedavi yöntemi için fikir oluşur.
- Röntgen veya diğer ismiyle akciğer grafisi, etkili sonuç vermez. Buradaki görüntüler anlamlı olmadığı için teşhis için kullanılmaz.
Akciğer zarında tespit edilen nodül ve kalınlaşma nedeniyle oluşan şüphe durumunda hastaya PET-CT çekilir. Bu işlem, nodülün enerji tüketip tüketmediğini gösterir. Eğer nodüllerde enerji tüketimi söz konusu değilse kanser olasılığı düşüktür. PET-CT, hastalığın yayıldığı organların ve dokuların tespitinde de etkili sonuç verir.
Biyopsi, hastalığın varlığının tam olarak ortaya konulması için yapılır. Akciğerlerde su birikimi varsa sıvı örneği bir iğne ile alınır. Alınan suya biyopsi yapılır. Ayrıca tümörden alınan örneğe de biyopsi yapılarak hastanın durumu netleştirilir.
Mezotelyoma Tedavisi
Akciğer zarı kanseri tedavisinde uygulanacak tedaviye, farklı alanlardaki doktorların değerlendirmesi ile karar verilir. Tedavi, birçok vakada kolay olmayan bir süreçtir. Akciğer kanseri tedavisi ile bazı benzer yönleri vardır. Tedavi için temel yöntemler şu şekildedir:
- Kemoterapi
- Radyoterapi
- Cerrahi operasyon
- IMRT veya Cyberknife
Hangi tedavinin uygulanacağına kanserin evresi, yayıldığı alan, hastanın genel durumu ve kanserin tipine bakılarak karar verilir.
Hastaların önemli kısmında kemoterapi kullanılır. Birçok yan etkisi olmasından dolayı tedavi onkoloji uzmanının değerlendirmesine göre planlanır. Klasik kemoterapi yöntemlerine ek olarak ısıtılmış kemoterapi ilaçlarının göğüs boşluğuna verilmesi şeklinde de uygulama vardır. Yaklaşık 10 yılı aşkın süredir uygulanan bu yöntemin başarısı, uzun dönem değerlendirmelerde mevcut değildir.
Radyoterapi, çok etkili bir kanser tedavisi yöntemidir. Ancak tümörün yayıldığı bölgede hayati organların olması, uygulamayı sınırlar. Mezotelyomanın metastaz yaptığı organlar için de radyoterapi önemli bir seçenektir.
Buradaki bir diğer seçenek ise ameliyat, yani cerrahi yöntemdir. Ancak hastaların tamamı ameliyat için uygun değildir.
Hastalığın üç farklı tipi vardır. Bunlar; epitelyal mezotelyoma, sarkomatoid mezotelyoma ve miks tiptir. Bunlardan sadece epitelyal mezotelyoma cerrahi işlem için uygun kabul edilir. Evreleme açısından bakıldığında ise hastalık 4 evreye ayrılır. Bunlardan ise sadece 1 ve 2 evrede ameliyat imkanı vardır.
Sinsi bir hastalık olduğu için çoğunlukla erken evrelerde fark edilmez ve ameliyat şansı kaçırılır. Risk grubunda olan hastaların bu yüzden düzenli olarak kontrollerini yaptırması çok önemlidir. Bu yönü ile akciğer kanseri ameliyatı ile ayrıldığını ifade etmek yanlış olmaz.
Mezotelyoma Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Mezotelyoma ameliyatı, amacına göre ikiye ayrılır. Hastalığın tedavisine yönelik cerrahi işlem (küratif), hastanın yaşam kalitesini artırmaya ve belirtilerin şiddetini düşürmeye yönelik (palyatif) ameliyat şeklindedir.
Tedavi amaçlı olarak yapılan cerrahi işlemde hastalıklı alanların alınması, en çok uygulanan yöntemdir. Burada akciğer zarı, diyafram ve kalp zarı alınır. Yöntem ise plörektomi dekortikasyon olarak isimlendirilir.
Bunlara ek olarak akciğerin de alınması, bir diğer seçenektir. Ekstra plevral pnömonektomi olarak isimlendirilen bu yöntem ise nadiren tercih edilir.
Hangi cerrahi yöntemin uygulanacağına operasyon öncesindeki incelemelere ve operasyon sırasında fark edilen bulgulara göre karar verilir. Oldukça kapsamlı olan bu prosedürler için alanında uzman ve deneyimli cerrahlara ihtiyaç vardır.
Bazı vakalarda tedavi amaçlı ameliyat yapmak mümkün değildir. Böyle durumlarda ameliyat, hastaların ağrılarının azaltılması ve ciğerlerine dolan suyun boşaltılması gibi amaçlar için yapılır.
Mezotelyoma Ameliyatı Riskleri Nelerdir?
Akciğer kanseri tedavi yöntemleri arasında bulunan cerrahi işlemde olduğu gibi burada da belli riskler vardır. Mezotelyoma ameliyatı riskleri şunlardır:
- Uzun süren kanamalı drenaj
- Akciğerden hava kaçağı
- Kalp hızında artma
- Kalp ritim bozuklukları
Akciğerin alınmadığı prosedürde, ameliyattan sonra hastaların %3’ü, akciğerin alındığı prosedürde ise %5 hayatını kaybetmektedir. Ayrıca akciğer alınan hastaların çok uzun süre yoğun bakımda kalması gerekebilmektedir. Palyatif amaçlı operasyonlarda ise riskler çok düşüktür ve vefat, yok denecek kadar azdır.
Ameliyat Sonrasında İyileşme Süreci
Hastalar ameliyattan hemen sonra yoğun bakıma alınır ve burada en az bir gün kalırlar. Herhangi bir sorun olmaması durumunda hastalar servise çıkarılır ve 6-7 gün hastanede yatarlar. Farklı nedenlere bağlı olarak hastaların yaklaşık %10’unda hastanede kalma süresi 7 günden uzundur.
Ameliyat sonrasında çoğunlukla kemoterapiye başvurulur. Radyoterapi ise daha az tercih edilir. Buna karşın her hastanın durumu farklıdır ve bundan dolayı kararlar, her hasta için özel olarak alınır.
Sıkça Sorulan Sorular
Akciğer zarı kanseri ile ilgili sık sorulan sorular ve bunların yanıtları aşağıda yer almaktadır.
1 – Akciğer Zarı Kanserinden Kurtulan Var Mı?
Erken teşhis ve doğru tedavi gören hastaların önemli kısmı bu hastalıktan kurtulmakta veya tedavi sayesinde daha uzun yaşamaktadır.
2 – Malign Mezotelyoma Yaşam Süresi Ne Kadar?
Bu hastalıkta yaşam süresi hakkında net ifadeler kullanmak çok zordur. Örneğin; erken evre ile mezotelyoma 4.evre yaşam süresi aynı değildir. Bu noktada etkili olan çok sayıda parametre vardır.
3 – Mezotelyoma Nereye Metastaz Yapar?
Beyin ve akciğer başta olmak üzere birçok organa ve dokuya metastaz yapabilir.
4 – Mezotelyoma Tedavisinde Kemoterapi İşe Yarar mı?
Hastalığın tipine ve evresine bağlı olarak kemoterapiden alınan sonuç farklılık gösterir. Örneğin; erken evrede fark edilen ve cerrahi işlemle tümörün temizlendiği vakalarda kemoterapi daha etkili sonuç verebilir.